Η ιστορία των Φιλίππων

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

 Ο ταξιδιώτης της Ελληνικής επικράτειας δεν θα δυσκολευτεί καθόλου ν'αντικρύσει σημεία που θα του θυμίζουν ή και θα του ζωντανέψουν την ιστορία των ανθρώπων που κατοικούν αυτόν τον τόπο για πάνω από 30 αιώνες. Οι τάφοι των Μυκηνών τον φέρνουν αντιμέτωπο με την νεολιθική εποχή, οι Δελφοί, η Ολυμπία, η Ακρόπολη των Αθηνών θυμίζουν το μεγαλείο της κλασσικής αρχαιότητας, σε πολλά άλλα θα ξυπνήσει το πέρασμα και η υποταγή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε αυτόν τον κλασσικισμό, το πέρασμα από τις κατακόμβες του Αγίου Δημητρίου τα πρώτα βήματα του Χριστιανισμού.Διαβαίνοντας όμως το 16ο χιλιόμετρο της οδού Καβάλας-Δράμας ο ταξιδιώτης θα έρθει αντιμέτωπος με την τοποθεσία που καταφέρνει να συγκεράσει όλο αυτό το ιστορικό διάβα μέσα σε λίγα τετραγωνικά.Πρόκειται για τον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων, στο μέσο της ομώνυμης πεδιάδας που εκτείνεται από τους πρόποδες του αρχαίου Ορβήλου μέχρι το <<χρυσοβώλο>> Παγγαίο, βουνά τόσο υμνημένα από τους τραγικούς των Αθηναίων βουνά δεμένα με τόσο πανάρχαιους μύθους και λατρείες.

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΦΙΛΙΠΠΩΝ. ΜΥΘΟΙ, ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ. 

 Δίπλα στις σημερινές Κρηνίδες αντικρύζουμε τα τείχη και την Ακρόπολη των Φιλίππων, ακατάλυτη από το πέρασμα των αιώνων, βουβός μάρτυρας της ιστορίας των λαών που έζησαν ή συναντήθηκαν στην εύφορη πεδιάδα των Φιλίππων.
Η περιοχή του Παγγαίου και ιδιαίτερα η περιοχή των Φιλίππων από πολύ νωρίς τράβηξαν το ενδιαφέρον του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
Θρύλοι, μύθοι, λατρείες, ιστορικά γεγονότα δέθηκαν στενά με αυτόν τον τόπο. Το κοντινό Παγγαίο, που φαίνεται τόσο καθαρά από τους Φιλίππους, ήταν σπουδαίο θρησκευτικό κέντρο με αρχαία μυθολογική παράδοση, αλλά και σημαντικός οικονομικός παράγοντας, με μεγάλα δάση και πλούσια μεταλλεία.
Εδώ σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, πρώτος ο Φοίνικας Κάδμος βρήκε τα χρυσωρυχεία και εδώ κόπηκαν τα πιο αρχαία νομίσματα της περιοχής, με διονυσιακές παραστάσεις. Κοντά στη χιονοσκέπαστη κορυφή του Παγγαίου είχε ο Διόνυσος το μαντείο του, στο οποίο χρησμοδοτούσε μια γυναίκα, η Πρόμαντις, τους χρησμούς της οποίας ανακοίνωναν στους πιστούς οι ιερείς του θεού οι Προφητεύοντες. Το μαντείο του Διονύσου το εξουσίαζαν οι πολεμικοί Σάτρες. Σύμφωνα πάλι με αρχαίους μύθους, στο Παγγαίο κατασπαράχθηκε από τις Μαινάδες ο Ορφέας. Ακόμη, εδώ ξετυλίγεται ο μύθος για τον βασιλιά των Ηδωνών Λυκούργο, τον αντίπαλο του Διονύσου.
Στις πυκνόφυτες πλαγιές του βουνού σχηματίσθηκαν Διονυσιακοί θίασοι και εδώ αναπτύχθηκαν ιδέες για την ευθανασία. Ακόμα, μια αρχαία παράδοση που την διέσωσε ο Αππιανός -Ρωμ. Εμφύλ. IV, 105- τοποθετεί κοντά στους Φιλίππους, σε ένα ποταμάκι τον Ζυγάκτη, τη θέση όπου ο Πλούτωνας άρπαξε στο σκοτεινό βασίλειό του, την Περσεφόνη ενώ αυτή μάζευε λουλούδια.
Ο Πεισίστρατος ήρθε στο Παγγαίο εξόριστος για να βρεί χρυσό και μισθοφόρους. Επίσης και ο Θουκυδίδης πέρασε στο Παγγαίο τα χρόνια της εξορίας του, γράφοντας την ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου και πιθανόν να πέθανε εδώ. Τα μεταλλεία χρυσού του Παγγαίου αποτέλεσαν βασικό οικονομικό πόρο και συνετέλεσαν στην ακμή του Μακεδονικού βασιλείου.

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Πολύ πριν έρθουν οι Έλληνες στους Φιλίππους, υπήρχε ένας συνοικισμός της Νεολιθικής εποχής, που ανακαλύφθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, δίπλα σε πηγές νερού, στη θέση Ντικιλί-Τάς.
Τα ευρήματα ανάγονται στην Πρωτοελληνική εποχή (2850-2250 π.Χ), ενώ τα νεώτερα ευρήματα χρονολογούν τον συνοικισμό στην περίοδο 1700-1500 π.Χ. Βρέθηκαν τμήματα μεγάλων αγγείων, όπλα, πέλεκεις, αγροτικά εργαλεία και πήλινα ειδώλια ανθρώπων και ζώων.
Ο συνοικισμός του Ντικιλί-Τάς στις προϊστορικές σκοτεινές χιλιετηρίδες, μπορεί να θεωρηθεί σαν μακρινός πρόγονος της πόλης των ιστορικών χρόνων.

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Στους ιστορικούς χρόνους σε ολόκληρη την περιοχή του Παγγαίου ζουν θρακικά φύλα, που διακρίνονται για την πολεμική τους τέχνη και ικανότητα.
Οι Έλληνες έρχονται αργότερα. Γίνεται μια πρώτη απόπειρα των Αθηναίων να κατακτήσουν αυτή την εύφορη περιοχή το 465 π.Χ, όπου διεξάγεται μια μάχη μεταξύ Αθηναίων και θρακικών φύλων. Οι Αθηναίοι χάνουν τη μάχη, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 10.000 νεκρούς οπλίτες. Αργότερα, ανάμεσα στο 360-359 π.Χ Έλληνες άποικοι από τη Θάσο, με αρχηγό τον εξόριστο Αθηναίο ρήτορα και πολιτικό Καλλίστρατο, ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή των Φιλίππων, κτίζοντας την πρώτη μικρή πόλη. Η πόλη αυτή πριν πάρει το όνομα του βασιληά των Μακεδόνων Φιλίππου Β΄, είναι γνωστή άλλοτε με το όνομα Κρηνίδες και άλλοτε με το όνομα Δάτον. Το όνομα Κρηνίδες οφείλεται στα άφθονα νερά που πηγάζουν ολόγυρα στην περιοχή - κρήναι γαρ είσι περί τώ λόφω ναμάτων πολλαί - Από το έργο του Αππιανού - Ρωμαϊκός εμφύλιος IV, 105,439 -. Το όνομα Δάτον είναι απήχηση της ξακουστής ευφορίας της περιοχής αυτής που εκφραζόταν με την παροιμία - Δάτον αγαθών και αγαθών αγαθίδας-. 

Δεν ήταν όμως, μόνο η εύφορη γη που προσέλκυσε τους Αθηναίους και τους Θάσιους.
Η γη αυτή έκρυβε μεταλλεία χρυσού πίσω από την Ακρόπολη. Με την κατοχή
και εκμετάλλευσή τους από τους Θάσιους, κυκλοφόρησαν νέα νομίσματα, χρυσά και χάλκινα που είχαν για κύρια παράσταση το κεφάλι του Ηρακλή και στην πίσω πλευρά ένα τρίποδα ή άλλες φορές ένα τόξο με ρόπαλο.
Τα νομίσματα αυτά είχαν την επιγραφή ΘΑΣΙΟΝ ΗΠΕΙΡΟ. 

Χάλκινο νόμισμα Κρηνίδων. Οπισθότυπος: τρίποδας και επιγραφή ΘΑΣΙΟΝ ΗΠΕΙΡΟ

Στην αποικία αυτή δόθηκε εξαιρετική σημασία. Υποστηρίχθηκε από ιστορικούς πως η 11η επιστολή του Πλάτωνα προς τον Θάσιο Λαοδάμα, αφορά τη νομοθεσία και οργάνωση των Κρηνίδων.
Περνώντας στα χρόνια της βασιλείας του Φιλίππου Β΄, οι δραστηριότητες των Θρακών βασιλέων αποτελούσαν μόνιμη πηγή ανησυχίας και δημιουργούσαν προβλήματα στα βόρεια σύνορα του Μακεδονικού κράτους. Ο Φίλιππος υποχρεώθηκε επανειλημμένως από τις περιστάσεις να εμπλακεί στις υποθέσεις της Θράκης. Όταν ο Φίλιππος κατέλαβε (357 π.Χ) την Αμφίπολη στον κάτω ρου του Στρυμόνα, ένας βασιλιάς ενός θρακικού φύλου, ο Κετρίπορις, άρχισε να επιτίθεται εναντίον ελληνικών πόλεων της πεδιάδας του Δάτου. Μία από αυτές, οι Κρηνίδες, ζήτησε προστασία από τον Φίλιππο, ο οποίος ανταποκρίθηκε άμεσα, θέτοντας τέρμα στις θρακικές επιδρομές, προσαρτώντας την περιοχή και επανιδρύοντας τις Κρηνίδες ως Φιλίππους.
Ο Φίλιππος διείδε την στρατηγική και οικονομική σημασία των Κρηνίδων. Αφού την κατέλαβε, αύξησε τον πληθυσμό της με Μακεδόνες αποίκους και της έδωσε το όνομά του. Έτσι δημιουργήθηκε η Μακεδονική πόλη Φίλιπποι. Ένα μεγάλο και ισχυρό τείχος περιέβαλε την πόλη και ένα θέατρο , από τα καλύτερα της Αρχαίας Ελλάδας, την κόσμησε.
Η πόλη των Φιλίππων αναδείχθηκε πρώτιστη βασιλική αποικία και η προσάρτησή της αποτέλεσε ένα σταθερό βήμα προς την πραγματοποίηση της επέκτασης της Μακεδονίας από τον Στρυμόνα έως τον Νέστο. Ταυτόχρονα ο Φίλιππος άρχισε να εκμεταλλεύεται εντατικά τα χρυσωρυχεία που είχαν το όνομα ’συλα, ίσως γιατί όπως υπέθεσε ο Γάλλος αρχαιολόγος Heuzey, όσοι εγκληματίες ή φυγάδες σκλάβοι έρχονταν εδώ, έβρισκαν ασυλία, δουλεύοντας στα χρυσωρυχεία. Ο Ηρόδοτος, VII,115, ονομάζει τα χρυσωρυχεία Συλέος Πεδίον και Σκαπτή ύλη - και αποδίδει στα χρυσωρυχεία μια πρόσοδο ανώτερη από 1000 τάλαντα το χρόνο. Στους Φιλίππους εγκαταστάθηκε το βασιλικό νομισματοκοπείο, όπου κόπηκε το περίφημο νόμισμα, το Φιλίππειον. 

Χρυσό νόμισμα Φιλίππου Β'.Εμπροσθότυπος: δαφνοστεφής κεφαλή Απόλλωνος. Οπισθότυπος: Συνωρίς (άρμα με δύο άλογα) και επιγραφή ΦΙΛΙΠΠΟΥ.

Ο Θεόφραστος που γνώριζε καλά την περιοχή των Φιλίππων, μας πληροφορεί πως τον 4ο αιώνα π.Χ, με την εγκατάσταση των Μακεδόνων αποίκων, εκτελείται ένα τεράστιο πλουροπαραγωγικό έργο. Αποξηράνθηκε ένα μεγάλο μέρος της πεδιάδας που ως τότε ήταν σκεπασμένη με νερά και έλη. Το αποξηραντικό έργο που επιτεύχθηκε είχε και σαν αποτέλεσμα την καλυτέρευση του κλίματος της περιοχής.
Το 304 π.Χ η πόλη των Φιλίππων ανέδειξε έναν Ολυμπιονίκη. Ο Λάμπου ο Φιλιππήσιος αναδείχθηκε νικητής τεθρίππων.
Μεγάλη είναι η άγνοιά μας για την ιστορία της πόλης στους αιώνες που ακολουθούν, ως τη Ρωμαϊκή κατάκτηση. Φιλολογικές μαρτυρίες δεν υπάρχουν και το έργο του ιστορικού Μαρσύα που καταγόταν από τους Φιλίππους και έγραψε για την πατρίδα του, δυστυχώς χάθηκε.
Οι λίγες επιγραφές που βρέθηκαν στις ανασκαφές και που χρονολογούνται στην Ελληνιστική εποχή μας πληροφορούν για την προσωπική επέμβαση του Μ. Αλεξάνδρου στο ζήτημα της αποξήρανσης των Τεναγών, για την περιοδική πώληση του αξιώματος του ιεροκύρηκα, για ένα ψήφισμα προς τιμήν κάποιου πολίτη που δάνεισε στην πόλη χρηματικό ποσό με μικρό ή δίχως τόκο. Από ένα ψήφισμα των Φιλίππων στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ που βρέθηκε στην Κώ, μαθαίνουμε για την υποδοχή των Θεωρών της νήσου, που ήρθαν στους Φιλίππους να κηρύξουν εκεχειρία και να κάνουν γνωστό τον εορτασμό των Ασκληπιείων. Η τοπική βουλή απένειμε στους απεσταλμένους διάφορες τιμές και ενέκρινε ένα στρατιωτικό απόσπασμα για την συνοδεία τους ως την Νεάπολη(Καβάλα).
Κατά τη διάρκεια της Μακεδονικής κυριαρχίας οι Φίλιπποι είναι μία από τις κύριες πόλεις του Μακεδονικού Βασιλείου με οικονομική ακμή αλλά και ιδιαίτερα προνόμια. Ο πληθυσμός όμως και η σημασία της πόλης με τη ροή του χρόνου ελλατώνεται σημαντικά, μέχρι την εποχή της Ρωμαϊκής κατάκτησης(168 π.Χ).

ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 86 π.Χ η πόλη των Φιλίππων αναφέρεται στον πόλεμο της Ρώμης κατά του βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη και από τους Φιλίππους περνούν τα Ρωμαϊκά εκστρατευτικά σώματα. Λίγο αργότερα, το 42 π.Χ ένα κοσμοϊστορικό γεγονός, η Μάχη των Φιλίππων κάνει το όνομα της πόλης γνωστό σε όλη την υφήλιο.
Αμέσως μετά τη μάχη, ο Αντώνιος εγκατέστησε στην πόλη τους πρώτους Ρωμαίους αποίκους και λίγο αργότερα, το 30 π.Χ ο Οκταβιανός έστειλε από την Ιταλία νέους πολυάριθμους αποίκους. Οι Ρωμαίοι άποικοι εγκαταστάθηκαν σαν αστοί μέσα στους Φιλίππους αλλά και σαν αγρότες στα γύρω χωριά του κάμπου. Δημιουργήθηκε έτσι η αποικία Augusta julia Philippensis που προσαρτήθηκε στη φυλή Voltinia και είχε τους δικούς της άρχοντες και τη δική της διοικητική οργάνωση. Η μικρή πόλη μεγάλωσε, ο πληθυσμός της διαφοροποιήθηκε με την εγκατάσταση του Ρωμαϊκού στοιχείου, η ελληνική γλώσσα παραμερίστηκε από τη Λατινική που έγινε τότε η επίσημη γλώσσα της αποικίας. Αργότερα τον 3ο-4ο αιώνα μ.Χ η ελληνική γλώσσα ξαναπαίρνει τη θέση της.
Στη Ρωμαϊκή εποχή και ιδιαίτερα στα χρόνια των Αντωνίνων, ανθίζουν οι τέχνες στους Φιλίππους. Κτίζονται μεγάλες δαπανηρές οικοδομές, το Forum, η εμπορική αγορά, η παλαίστρα, τα λουτρά και ένα μεγάλο υδραγωγείο που έφερνε νερό στην πόλη από τη δυτική πλευρά. Υψώθηκαν αγάλματα και μνημεία που αλλάζουν την υποδομή και την πολιτιστική όψη της πόλης. Οι θρησκευτικές δοξασίες του ντόπιου θρακικού πληθυσμού και των Ελλήνων αποίκων ανακατεύθηκαν με τις δοξασίες των Ρωμαίων και τα θρησκευτικά ρεύματα της Ανατολής και δημιουργήθηκε έτσι το Πάνθεον της αποικίας.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Τελευταία έρχεται η Χριστιανική θρησκεία. Ο σταυρός παίρνει τη θέση των ειδωλολατρικών συμβόλων. Οι κάτοικοι των Φιλίππων είναι οι πρώτοι κάτοικοι της Ευρώπης που ακούνε το κήρυγμα της νέας θρησκείας.
Μια μέρα του 49 ή 50 μ.Χ. ένα πλοίο αποβιβάζει τον Απόστολο Παύλο, τον Τιμόθεο και τον συγγραφέα των Πράξεων των Αποστόλων - πιθανότατα τον Λουκά - στη Νεάπολη, τη σημερινή Καβάλα. Από τη Νεάπολη μέσω της Εγνατίας οδού φθάνουν στην πόλη των Φιλίππων, όπου και διαμένουν. Κοντά στη δυτική πλευρά του τείχους της πόλης υπήρχε ένα μικρό ποταμάκι όπου ήταν ο τόπος προσευχής των Εβραίων. Εκεί κατευθύνθηκε ο Απόστολος Παύλος ένα Σάββατο με τους συνοδούς του και απεύθυνε για πρώτη φορά το κήρυγμά του στις συγκεντρωμένες γυναίκες. Η Λυδία από τα Θυάτειρα τον ακούει προσεκτικά και πρώτη παίρνει το βάπτισμα της νέας θρησκείας. Έπειτα παρακαλεί τον Παύλο να δεχθεί την φιλοξενία της. Η Λυδία αποτέλεσε την πρώτη Ευρωπαία που βαπτίσθηκε χριστιανή.
Πολλές μέρες ο Απόστολος Παύλος με τους συνοδούς του περπατάει τον δρόμο από την πύλη προς την Εβραϊκή Συναγωγή και διακηρύττει τον λόγο του θεού. Σε όλη την διαδρομή τον ακολουθεί μια γυναίκα δούλη - κατά τον κόσμο των Φιλίππων, δαιμονισμένη - από την μαντική ικανότητα της οποίας οι κύριοί της κέρδιζαν χρήματα. Αυτή η "δαιμονισμένη" δούλη δέχεται το κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου και δείχνει πίστη στη νέα θρησκεία. Διακηρύττει στην πόλη πως θεραπεύτηκε από τον δαίμονα που είχε μέσα της. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να θιγούν τα συμφέροντα των κυρίων της οι οποίοι συνέλαβαν τον Παύλο και τον Σίλα και τους οδήγησαν στην Αγορά. Εκεί τους έδειραν, τους κακοποίησαν και κατόπιν τους έκλεισαν στη φυλακή. Για τη νύχτα της φυλάκισής τους, το δυνατό σεισμό που έγινε τα μεσάνυχτα και για το βάπτισμα του δεσμοφύλακα και της οικογένειάς του, υπάρχει λεπτομερειακή αφήγηση στις 'Πράξεις των Αποστόλων'. Την επόμενη μέρα τους άφησαν ελεύθερους. Πήγαν στο σπίτι της Λυδίας όπου τους περίμεναν οι πρώτοι Χριστιανοί των Φιλίππων και αφού τους χαιρέτισαν κατευθύνθηκαν για τη Θεσσαλονίκη.
Το 55 μ.Χ. έστειλε στους Φιλίππους επιστολή από τη φυλακή της Εφέσου. ’λλες δύο φορές ξαναπέρασε ο Παύλος από τους Φιλίππους. Μία το 56 μ.Χ και τελευταία το 57 μ.Χ όπου και γιόρτασε το Πάσχα. Το πέρασμα του Αποστόλου Παύλου από τους Φιλίππους και η βάπτιση σε αυτή την πόλη της πρώτης Ευρωπαίας Χριστιανής, προσδίδει στην πόλη των Φιλίππων εκτός από την ιστορική αξία που είχε και θρησκευτική αξία στον Ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο.
Η νέα χριστιανική θρησκεία χρησιμοποιεί σαν γλώσσα την ελληνική εκτοπίζοντας την λατινική των Ρωμαίων αποίκων. Από τον 3ο μ.Χ. αιώνα εμφανίζονται ξανά ελληνικές επιγραφές. Το πιστοποιεί άλλωστε και ο Αθηναίος ρήτορας Ιμέριος που καλεσμένος από τον Αυτοκράτορα Ιουλιανό το 362 μ.Χ., πέρασε από την πόλη και εκφώνησε λόγο προς τους κατοίκους των Φιλίππων.
Με την επίσημη πλέον αναγνώριση του Χριστιανισμού από τον Μέγα Κων/νο σαν επίσημης θρησκείας του κράτους, οι Φίλιπποι είναι έδρα Μητροπολίτη που έχει στη δικαιοδοσία του 5-7 επισκοπές. Αυτήν την εποχή κτίζονται οικοδομές στο κέντρο της πόλης, που αλλάζουν την όψη της. Με τις ανασκαφές βγήκαν στην επιφάνεια δύο μεγάλες Παλαιοχριστιανικές Βασιλικές με πλούσια διακόσμηση. Τα ευρήματα αυτής της εποχής μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως οι Φίλιπποι ήταν μια χριστιανική οργανωμένη κοινωνία με οικονομική άνεση.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Η ασφάλεια και ειρήνη που έδωσε στα χρόνια που πέρασαν, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στην πόλη, κινδύνεψαν στην εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Η εισβολή τον 4ο μ.Χ. αιώνα βαρβαρικών φύλων στα εδάφη του Βυζαντίου, αγγίζει και τους Φιλίππους. Βαρβαρικά φύλα φτάνουν μπροστά στην πόλη χωρίς όμως να καταφέρουν να την καταλάβουν. Το 473 μ.Χ. οι Γότθοι πλησίασαν στην περιοχή, πυρπόλησαν τα προάστιά της, την ίδια την πόλη όμως δεν μπόρεσαν να την καταλάβουν. Τους 7ο και 8ο μ.Χ. αιώνες ακολουθούν οι Σλαβικές επιδρομές. Αργότερα στις αρχές του 9ου αιώνα γίνονται οι Βουλγαρικές επιδρομές. Σε μια από αυτές τις επιδρομές το 837 μ.Χ. οι Βούλγαροι φθάνουν ως την πόλη και αφού πρωτύτερα οι κάτοικοι την εκκένωσαν, την κατέλαβαν και πάνω στις μαρμάρινες πλάκες του στυλοβάτη της νότιας κιονοστοιχίας της Βασιλικής Β', γράφουν το χρονικό της νίκης τους στην ελληνική γλώσσα. Οι Βούλγαροι αποσύρθηκαν γρήγορα και στο τέλος του 9ου αιώνα ολόκληρη η Ανατολική Μακεδονία οργανώθηκε από τους Βυζαντινούς. Τα τείχη της πόλης καθώς και η Ακρόπολη ανοικοδομούνται (963-969 μ.Χ.).
Στις θριαμβευτικές εκστρατείες του Βασιλείου Β' του Βουλγαροκτόνου από το 1004 έως το 1018 μ.Χ., πέρασαν πολλές φορές Βυζαντινά στρατεύματα από τους Φιλίππους. Λίγο αργότερα, στην εποχή των σταυροφοριών το 1097 μ.Χ., από τους Φιλίππους πέρασαν τα στρατεύματα της πρώτης σταυροφορίας.
Στα μέσα του 12ου αιώνα, ο ’ραβας γεωγράφος Idrisi, μας δένει σημαντικά στοιχεία για την τότε εικόνα των Φιλίππων. Αναφέρει τους Φιλίππους σαν πόλη με ζωηρή εμπορική κίνηση, με καλλιέργειες αμπελιών και φυτειών κάθε είδους.
Επίσης η σημαντική θέση της πόλης πάνω στην μεγάλη οδική αρτηρία (Εγνατία) της περιοχής, είναι η αιτία επίσκεψης πολλών Αυτοκρατόρων. Όταν οι Φράγκοι κυρίευσαν την Κων/πολη, πέρασε από τους Φιλίππους δύο φορές, το 1204 μ.Χ., ο Φράγκος βασιληάς Βοδουίνος της Φλάνδρας. Το 1246 ο Αυτοκράτορας της Νίκαιας, Ιωάννης Βατάτζης, εκστρατεύει κατά των Βουλγάρων. Έρχεται στους Φιλίππους και συγκαλεί το πολεμικό του συμβούλιο. Ο ίδιος ξαναπερνά από την πόλη το 1252 μ.Χ. και συγκροτεί ένα ανώτατο δικαστήριο με σκοπό τη δίκη του Μιχαήλ Παλαιολόγου.
Τον 14ο αιώνα με τους εμφύλιους πολέμους των Ελλήνων βασιλέων και διεκδικητών του θρόνου, αναμίχθηκαν στον εμφύλιο Τούρκοι αλλά και Σέρβοι. Στους Φιλίππους στρατοπέδευσαν το 1327 μ.Χ. τα στρατεύματα του Ανδρόνικου Β' και το 1342 μ.Χ. τα στρατεύματα του Ιωάννη Κατακουζηνού. Η τελευταία αναφορά σε εκστρατεία των ιστορικών, που αφορά το όνομα των Φιλίππων, είναι το 1355 μ.Χ. όπου εκστρατεύει ο Αυτοκράτορας Ματθαίος Κατακουζηνός κατά των Σέρβων. Οι κάτοικοι της πόλης όμως έχοντας κάποια διένεξη με τον Αυτοκράτορα Ματθαίο Κατακουζηνό, παίρνουν μέρος στη σύλληψή του και τον παραδίνουν στον Σέρβο ηγεμόνα Vojhna.
Κατόπιν έρχονται οι Σελτζούκοι (Τούρκοι) οι οποίοι καταλαμβάνουν τις Σέρρες το 1383 μ.Χ., την Χριστούπολη (Καβάλα) το ίδιο έτος και την Θεσ/νίκη το 1387 μ.Χ. και εγκαθιδρύουν το Τουρκοκρατικό καθεστώς με διοίκηση και στρατό κατοχής.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ

Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς και πως ερημώθηκαν οι Φίλιπποι. Είναι πολύ πιθανό σύμφωνα με ιστορικούς και αρχαιολόγους η ερήμωση να οφείλεται στα έλη που έφταναν μέχρι τα τείχη της. Το 1546-1549 μ.Χ. που επισκέφθηκε την πόλη ο P. Belon, η πόλη ήταν έρημη. Υπήρχαν μόνο πέντε-έξη σπίτια έξω από τα τείχη, στις σημερινές Κρηνίδες. Το όνομα της πόλης εξακολουθεί να αναφέρεται σε Πατριαρχικές Πράξεις και έγγραφα έως τον 18ο αιώνα. Η πόλη είχε πάψει από καιρό να έχει ζωή. Δεν έμεινε παρά μόνο το όνομά της. Ο πρώτος που επισκέφθηκε την ερειπωμένη πόλη ήταν ο Κυριάκος Αγκωνίτης το 1426-1430 μ.Χ. Έπειτα από αυτόν ο Ιωάννης Λάσκαρης και έπειτα όπως ήδη αναφέραμε ο P. Belon.
Η επιστημονική έρευνα και μελέτη άρχισε με τις εργασίες των Γάλλων L. Heuzey (αρχαιολόγου) και H. Daumet (αρχιτέκτονα) το 1861. Δίπλα στην ερειπωμένη πόλη των Φιλίππων (σημερινές Κρηνίδες), υπήρχε ένα μικρό χωριό το οποίο κατοικούνταν από Τούρκους στην πλειοψηφία και ονομαζόταν Ραχτζά. Με την απελευθέρωση της Καβάλας το 1913 από τα Ελληνικά στρατεύματα, άρχισε η σταδιακή φυγή του Τουρκικού στοιχείου και επανήλθε η αρχαία ονομασία Κρηνίδες. Με την Μικρασιατική καταστροφή το 1922 οι Κρηνίδες ζωντάνεψαν πληθυσμιακά με την εγκατάσταση των Ποντίων προσφύγων της Μ. Ασίας.
Συστηματικές ανασκαφές άρχισαν το 1914 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών. Ως τότε τα μόνα ορατά μνημεία ήταν τα τείχη (ένα μέρος), η Ακρόπολη και οι πεσσοί της Βασιλικής Β'.
Περισσότερα από 1700 χρόνια η πόλη που ίδρυσαν Έλληνες άποικοι της Θάσου παίζει έναν εξέχοντα ιστορικό και θρησκευτικό ρόλο.

O Ανθρώπινος Εγκέφαλος !!

Σνφμύωα με μια έυρενα στο Πισήναπιμετο του Κμτρπιαιζ, 

δεν πεαίζι ρλόο με τι σριεά ενίαι τοθοπεμετενα 

τα γταμάμρα μσέα σε μια λξέη, αεκρί το πώτρο και το ταελείτυο 

γάμρμα να ενίαι στη στωσή θσέη. 

Τα υλοπιόπα μροπούν να ενίαι σε τχίυεας θιέεσς και μροπετίε

να δαβαιάεστε τις λιεξές χρωίς πλβημόρα. 

Ατυό γνίταει γαιτί ο απρώνθονις εκέγλφοας δεν δαεβζιάι γάμρμα γάμρμα 

κθάε λξέη αλλά την λξέη σαν σνύλοο. 

Ατίπτσυεο ε;

Ιστορία των Φιλίππων

Aρχαίοι και ρωμαϊκοί χρόνοι

Οι Φίλιπποι αποτελούσαν αποικία των Θασίων, οι οποίοι είχαν ως αρχηγό τον εξόριστο Αθηναίο ρήτορα και πολιτικό Καλλίστρατο. Την ίδρυσαν το 360-359 π.Χ και της είχαν προσδώσει το όνομα "Κρηνίδες".

Το 356 π.Χ. οι κάτοικοι καλεσαν σε βοήθεια  το βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Β' εναντίον των Θρακών.

Αργότερα, ο Φίλιππος αύξησε τον πληθυσμό της πόλης και της έδωσε το όνομά του. Επίσης αποξήρανε τα έλη της περιοχής.

To 86 π.Χ. η πόλη αναφέρεται ως σταθμός των ρωμαϊκών στρατευμάτων, κατά τη διάρκεια του πολέμου εναντίον του βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη.

Το 42 π.Χ. περίπου 3,5 χλμ. δυτικά των Φιλίππων έγινε αποφασιστικής σημασίας μάχη μεταξύ του στρατού του δημοκρατικού Βρούτου και του Κάσσιου και των λεγεώνων που καθοδηγούνταν από τον Αντώνιο και τον Οκτάβιο.

Στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας η πόλη αυξήθηκε πληθυσμιακά και αποτέλεσε κέντρο πολιτισμού. Στα παλαιοχριστιανικά χρόνια οι Φίλιπποι κοσμούνταν με πολλές μεγάλες εκκλησίες.

Ξεχωρίζουν η Βασιλική Β΄, η Βασιλική Α΄ και το γνωστό οκτάγωνο των Φιλίππων.

Η άφιξη του Απόστολου Παύλου

Το φθινόπωρο ή χειμώνα του 49-50 μ.Χ. κατέφθασε στην πόλη και ο Απόστολος Παύλος με συνοδεία του τον Σίλα, τον Τιμόθεο και τον Λουκά, συγγραφέα των πράξεων των Αποστόλων.

Όταν βρισκόταν ακόμη στην Τροία και ενώ κοιμόταν, ο Απόστολος Πάυλος είδε ένα όραμα, όπου ένας Μακεδόνας τον παρακαλούσε να αφήσει την Ασία και να έρθει στη Μακεδονία για να τους βοηθήσει. Έτσι απέπλευσε από την Τροία και με ενδιάμεσο σταθμό τη Σαμοθράκη εφτάσε σε δυο ημέρες στη Νεάπολη, από όπου μετέβει στους Φιλίππους.

Την ημέρα του Σαββάτου ο Παύλος βγήκε έξω από την πόλη κοντά στον ποταμό Ζυγάκτη, όπου οι Ιουδαίοι συναθροίζονταν για να προσευχηθούν. Εκεί συνομιλούσε με τις γυναίκες που ήταν μαζεμένες στον ποταμό και αφού κατήχησε, βάπτισε μια από αυτές. Η Λυδία, μια γυναίκα που πουλούσε πορφυρά πολύτιμα υφάσματα, εγίνε η πρώτη Ευρωπαία Χριστιανή.

Άλλες δύο φορές τουλάχιστο (56 και 55 μ.Χ.) ο Απόστολος Παύλος επισκέφθηκε την πόλη. Η μεγάλη αγάπη που έδειχνε για τους Χριστιανούς των Φιλίππων, φαίνεται ιδιαίτερα και από την επιστολή που τους έγραψε το 62 ή το 63 μ.Χ., ενώ ήταν φυλακισμένος στη Ρώμη.

 Όταν ο Μέγας Κωνσταντίνος θεσμοθέτησε ως επίσημη θρησκεία του κράτους το Χριστιανισμό, τότε οι Φίλιπποι έγιναν έδρα μητρόπολης που είχε στη δικαιοδοσία της 5-7 επισκοπές.

Βυζαντινοί χρόνοι

Η σιγουριά που παρείχε στις αρχαίες πόλεις  η ρωμαϊκή κυριαρχία δεν υφίστατο πλέον μέσα στα σύνορα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Συχνές επιδρομές από λαούς της βόρειας Βαλκανικής ή και της Ευρώπης προκαλούσαν αναστάτωση στην περιοχή. Το τείχος που σώζεται σήμερα στην ακρόπολη και οι πύργοι της χτίστηκαν τον 1ο μ.Χ. αιώνα. Η πόλη αποτελούσε σημαντικό σταθμό των βυζαντινών αυτοκρατόρων για τις πολιτικές υποθέσεις της νότιας Βαλκανικής.

O Άραβας γεωγράφος Idrisi μας πληροφορεί ότι οι κάτοικοι ασχολούνταν ιδιαίτερα με το εμπόριο και την καλλιέργεια της γης με φυτείες κάθε είδους και κυρίως αμπέλια.

Δεν γνωρίζουμε την ακριβή ημερομηνία και το λόγο για τον οποίο ερημώθηκαν οι Φίλιπποι. Εικάζεται ότι η επέκταση των ελών στην περιοχή μέχρι και έξω από τα τείχη της πόλης ανάγκασε τους κατοίκους να την εγκαταλείψουν.

Οι ανασκαφές

Όταν το 1546-1549 μ.Χ. ο περιηγητής P. Belon πέρασε από την περιοχή, βρήκε μόνο πέντε με έξι σπίτια και αυτά κοντά στον ποταμό έξω από την πόλη. Το όνομα των Φιλίππων συνεχίζει να αναφέρεται σε πατριαρχικά έγγραφα ως το 18ο αιώνα χωρίς όμως οι Φίλιπποι να υφίστανται πλέον σαν πόλη.

Το μόνο που έχει μείνει σήμερα για να θυμίζει τους Φιλίππους είναι τα ερείπια φθαρμένα από το χρόνο. Οι πρώτες έρευνες στην αρχαία πόλη υλοποιήθηκαν το 1861.

Η αποστολή διήρκεσε από τις 5-22 Απριλίου 1861 με επικεφαλείς τους Γάλλους, αρχαιολόγο L. Heuzey και αρχιτέκτονα Η. Daumet.

Η επόμενη ενέργεια έγινε από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών το 1914 με  τους Ch.Avezou και Ch.Picard. Οι ανασκαφές αυτές συνεχίστηκαν ως το 1937 με δύο ενδιάμεσες διακοπές (1914-1920 και 1924-1927). Από το 1956 και μετέπειτα οι αρχαιολογικές έρευνες συνεχίστηκαν από Έλληνες αρχαιολόγους. Πριν τις ανασκαφές, τα μόνα ορατά απομεινάρια κτισμάτων ήταν οι πεσσοί της Βασιλικής Β' και τα τείχη με τους πύργους της ακρόπολης.

Τώρα ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει μεταξύ άλλων τις παλαιοχριστιανικές εκκλησίες Βασιλική Α' και Βασιλική Β', το γνωστό οκτάγωνο με τα ωραία ψηφιδωτά του, τη φυλακή του Απόστολου Παύλου, το θέατρο, το Forum, τα λουτρά, την παλαίστρα, την εμπορική αγορά, τα ιερά των βράχων, τα τείχη και τους πύργους της ακρόπολης, καθώς και πολλά άλλα υπολείμματα της άλλοτε ένδοξης και ακμαίας πόλης των Φιλίππων. Δύο χιλιόμετρα στα ανατολικά της αρχαίας πόλης μπορεί κάποιος να περιηγηθεί στην περιοχή της προϊστορικής τούμπας του Ντικιλί-Τας η ονομασία αυτή ειναι τουρκική (σημαίνει όρθια πέτρα) και οφείλεται στην ύπαρξη ενός τετράγωνου μαρμάρου με τέσσερα μέτρα ύψος. Στην περιοχή αυτής της τούμπας εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι κάτοικοι κατα τη νεολιθική εποχή.

Σήμερα ο δήμος Φιλίππων αποτελείται από πολλούς οικισμούς που γεωγραφικά ανήκουν στην ίδια περιοχή, που παρουσιάζει ενδιαφέρον όχι μόνο για τα ιστορικά της μνημεία αλλά και για τα λασπόλουτρα της περιοχής (Κρηνίδες) και τη θαυμάσια νυχτερινή της ζωή.Ένα περιβάλλον που σίγουρα θα γοητεύσει τον επισκέπτη και θα χαράξει στη μνήμη του το πέρασμα του από τους Φιλίππους με τον ίδιο τρόπο που σημάδεψε και τους αρχαίους περιηγητές.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΦΙΛΙΠΠΩΝ

Οι Φίλιπποι ήταν αρχαία πόλη της Ανατολικής Μακεδονίας με αρχικό όνομα Κρηνίδες, που βρίσκεται στον σημερινό νομό Καβάλας.

Ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων μπορεί να προσφέρει στον επισκέπτη μια ανάμεικτη περιήγηση, αφού οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως ερείπια από την ελληνιστική, τη ρωμαϊκή, τη βυζαντινή, και την παλαιοχριστιανική περίοδο. Το οκτάγωνο, η ρωμαϊκή αγορά, οι παλαιοχριστιανικές βασιλικές, τμήματα των τειχών της πόλης, είναι τα πιο γνωστά από αυτά.

Ιστορία

Η ιστορία του οικισμού των Φιλίππων αρχίζει στα 360/359 π.Χ. όταν άποικοι από τη Θάσο ιδρύουν την πρώτη πόλη, τις Κρηνίδες. Όταν στα 356 π.Χ. απειλούνται από τους Θράκες, ζητούν τη βοήθεια του Φιλίππου Β΄ (πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου). Εκείνος, διαβλέποντας την οικονομική και στρατηγική σημασία της πόλης, την καταλαμβάνει, την οχυρώνει και τη μετονομάζει σε Φιλίππους.

Κατά την περίοδο ανάπτυξης της, στα ελληνιστικά χρόνια η πόλη απέκτησε το τείχος της, το θέατρο, δημόσια οικοδομήματα και ιδιωτικές κατοικίες.

Μετά τη μάχη των Φιλίππων, το 42 π.Χ., η πόλη γίνεται ρωμαϊκή αποικία και αποκτά ιδιαίτερη σημασία εξαιτίας της θέσης της πάνω στην Εγνατία οδό. Το 42 π.Χ. η δραματική μάχη των Φιλίππων έξω από τα δυτικά τείχη της πόλης άλλαξε εντελώς το χαρακτήρα της, αφού μετά την επικράτησή του ο Οκταβιανός τη μετέτρεψε σε ρωμαϊκή αποικία (Colonia Augusta Julia Philippensis). Έτσι η πόλη μεγαλώνει και αναδεικνύεται σε οικονομικό, διοικητικό και καλλιτεχνικό κέντρο.

Πολύ σημαντική χρονολογία υπήρξε το έτος 49 ή 50 μ.Χ., όταν ο Απόστολος Παύλος επισκέφθηκε τους Φιλίππους και ίδρυσε την πρώτη χριστιανική Εκκλησία της Ευρώπης. Το γεγονός αυτό ανέδειξε την πόλη σε μητρόπολη του Χριστιανισμού.

Αρχαιολογικές έρευνες

Η ανασκαφική έρευνα άρχισε στους Φιλίππους στα 1914, από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αρχαιολογική Υπηρεσία και η Αρχαιολογική Εταιρεία διενήργησαν συστηματικές ανασκαφές. Σήμερα, η Αρχαιολογική Υπηρεσία, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή συνεχίζουν την αρχαιολογική έρευνα. Τα ευρήματα των ανασκαφών εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Φιλίππων.

Αρχαιολογικός χώρος

Ο επισκέπτης φτάνει σήμερα στον αρχαιολογικό χώρο Φιλίππων ακολουθώντας την επαρχιακή οδό Καβάλας-Δράμας. Τα σημαντικότερα μνημεία και αρχαιολογικά σύνολα του αρχαιολογικού χώρου είναι: Τα τείχη και η ακρόπολη, το θέατρο, η αγορά, η ''βασιλική Α'', η ''βασιλική Β'' και ένας οκταγωνικός ναός.

-Τα τείχη ξεκινούν από την κορυφή του λόφου, όπου η οχυρή ακρόπολη, και περικλείουν τους πρόποδες του και τμήμα της πεδιάδας (πρώτη φάση -Φίλιππος Β΄- μέσα 4ου αιώνα π.Χ., δεύτερη φάση - Ιουστινιανός Α΄, 527-565 μ.Χ.). Στο εσωτερικό της ακρόπολης υπάρχει πύργος υστεροβυζαντινών χρόνων. Το συνολικό μήκος της περιμέτρου των τειχών φτάνει τα 3,5 χιλ..

-Το θέατρο κτίστηκε, πιθανότατα, από τον βασιλιά Φίλιππο Β΄ στα μέσα περίπου του 4ου αιώνα π.Χ.. Στους 2ο και 3ο μ.Χ. αι. έγιναν σημαντικές αλλαγές και προσθήκες για να προσαρμοστεί η λειτουργία του στις ανάγκες των θεαμάτων της ρωμαϊκής εποχής.

-Παλαίστρα. Στα δυτικά της παλαιοχριστιανικής Βασιλικής Β' οι ανασκαφές έχουν αποκαλύψει τα ερείπια της παλαίστρας που χρονολογείται στο 2ο αι. μ.Χ. Το κτίριο επικοινωνούσε με τη μεγάλη Εμπορική οδό.

-Η ρωμαϊκή αγορά (forum) αποτελούσε το διοικητικό κέντρο των Φιλίππων στη ρωμαϊκή εποχή. Αποτελεί ένα ενιαία σχεδιασμένο συγκρότημα δημοσίων κτηρίων που οργανώνονται γύρω από μία κεντρική πλατεία με μνημειακά κτίσματα, τον βορειοανατολικό και τον βορειοδυτικό ναό. Στα βόρειά της αγοράς περνά ένας μεγάλος πλακόστρωτος δρόμος που έχει ταυτιστεί με την αρχαία Εγνατία Οδό.

-Η βασιλική Α΄ χρονολογείται γύρω στο τέλος του 5ου αιώνα μ.Χ. Πρόκειται για μεγάλη τρίκλιτη βασιλική διαστάσεων 130x50μ., με εγκάρσιο κλίτος στην ανατολική πλευρά, τετράγωνο αίθριο, υπερώο πάνω από τα κλίτη και το νάρθηκα και ιδιότυπη φιάλη. Στο μεσαίο κλίτος διατηρούνται τμήματα της πολυτελούς πλακόστρωσης και μέρος του άμβωνα. Ιδιαίτερα εντυπωσιακές είναι οι τοιχογραφίες (μίμηση ορθομαρμάρωσης) του προθαλάμου του παρεκκλησίου.

-Η βασιλική Β' χρονολογείται γύρω στα 550 μ.Χ. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα και προσκτίσματα στα βόρεια και νότια (φιάλη, διακονικό). Το σχεδόν τετράγωνο κεντρικό κλίτος καλυπτόταν με τρούλο, ο οποίος στηριζόταν σε μεγάλους πεσσούς. Το ιερό βήμα στεγαζόταν με θόλο. Ο γλυπτός της διάκοσμος αντανακλά κωνσταντινοπολίτικη επίδραση.

-Το ''Οκτάγωνο'' ήταν το ολοκληρωμένο συγκρότημα του επισκοπικού ναού των Φιλίππων. Περιλαμβάνει τον οκτάγωνο ναό που παρουσιάζει τρεις οικοδομικές φάσεις (από τα τέλη του 4ου /αρχές 5ου μέχρι τα μέσα του 6ου μ.Χ. αι.) και κτίστηκε στη θέση ευκτήριου οίκου αφιερωμένου στον Απόστολο Παύλο (αρχές 4ου αι. μ.Χ.). Ο οίκος αυτός είχε ιδρυθεί με τη σειρά του στη θέση υστεροελληνιστικού τάφου - ηρώου. Το συγκρότημα περιλαμβάνει ακόμη φιάλη, βαπτιστήριο, λουτρώνα και διώροφο επισκοπείο. Στα δυτικά προ του ναού υπήρχε μικρή τρίκλιτη στοά, που οδηγούσε στην κοντινή και βορείως διερχομένη Εγνατία οδό.

-Επισκοπείο. Ανατολικά του Οκταγώνου εκτείνεται το Επισκοπείο, κτιριακό συγκρότημα με τέσσερες πτέρυγες διαμερισμάτων γύρω από μια μικρή υπαίθρια αυλή, που περιελάμβαναν αποθήκες, εστία, ληνούς και πιθώνες. Η νότια και δυτική πτέρυγα ήταν διώροφες με τους χώρους κατοικίας, υποδοχής και συγκέντρωσης του κλήρου στον όροφο.

Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων

Το αρχαίο θέατρο των Φιλίππων είναι σημαντικό μνημείο. Η σημερινή του μορφή είναι αποτέλεσμα διαδοχικών κτιριακών αλλαγών, οι οποίες αντιπροσωπεύουν διάφορες φάσεις της ιστορίας της πόλης. Βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλαγιά του λόφου της ακρόπολης, σε επαφή με το ανατολικό τείχος της πόλης, στο οποίο και στηρίζεται.

Η αρχική φάση του, που είναι σύγχρονη με τα τείχη της πόλης, ανάγεται στα χρόνια του βασιλιά της Μακεδονίας Φιλίππου Β΄(μέσα του 4ου αι. π.Χ.). Από τη φάση αυτή σώζονται οι αναλημματικοί τοίχοι (κατακόρυφοι τοίχοι που στήριζαν το κοίλο του θεάτρου) του κοίλου, δηλαδή του χώρου όπου κάθονται οι θεατές, και των παρόδων, των διαδρόμων που οδηγούσαν προς την ορχήστρα του θεάτρου. Την εποχή αυτή η ορχήστρα, ο υπαίθριος κεντρικός χώρος όπου «παίζουν? οι ηθοποιοί, είχε σχήμα πετάλου.

Το θέατρο αυτό, εξακολούθησε να χρησιμοποιείται και από τους Ρωμαίους αποίκους, αφού διασκευάστηκε για να προσαρμοστεί στα νέα θεάματα της ρωμαϊκής κοινωνίας και για να δεχθεί πολυάριθμους θεατές.

Τον 2ο αι. μ.Χ., το θέατρο αποκτά τυπική ρωμαϊκή μορφή, με μεγαλοπρεπές τριώροφο κτήριο σκηνής, ορχήστρα στρωμένη με μαρμάρινες πλάκες και κοίλο που επεκτείνεται επάνω από τις παρόδους, οι οποίες καλύπτονται με θολωτές κατασκευές. Τον 3ο αι. μ.Χ. το θέατρο μετατρέπεται σε αρένα για τις θηριομαχίες. Κατεδαφίζεται το προσκήνιο και αφαιρούνται οι πρώτες σειρές των καθισμάτων του κοίλου.

Στη διάρκεια των πρώιμων Βυζαντινών χρόνων το κτίριο της σκηνής και η περιοχή στα νοτιανατολικά του θεάτρου φιλοξενεί εργαστήρια. Τέλος, στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, ο λιθόστρωτος δρόμος, που ως τις αρχές του 20ου αι. ένωνε την Καβάλα με τη Δράμα διασχίζοντας τον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων, περνά μπροστά από το θέατρο.

Το φεστιβάλ Φιλίππων

Είναι ένα από τα σημαντικότερα φεστιβάλ της Ελλάδας. Λαμβάνει χώρα κάθε καλοκαίρι στο χώρο του αρχαίου θεάτρου των Φιλίππων και φιλοξενεί θεατρικές και μουσικές παραστάσεις.