Ιστορία των Φιλίππων

Aρχαίοι και ρωμαϊκοί χρόνοι

Οι Φίλιπποι αποτελούσαν αποικία των Θασίων, οι οποίοι είχαν ως αρχηγό τον εξόριστο Αθηναίο ρήτορα και πολιτικό Καλλίστρατο. Την ίδρυσαν το 360-359 π.Χ και της είχαν προσδώσει το όνομα "Κρηνίδες".

Το 356 π.Χ. οι κάτοικοι καλεσαν σε βοήθεια  το βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Β' εναντίον των Θρακών.

Αργότερα, ο Φίλιππος αύξησε τον πληθυσμό της πόλης και της έδωσε το όνομά του. Επίσης αποξήρανε τα έλη της περιοχής.

To 86 π.Χ. η πόλη αναφέρεται ως σταθμός των ρωμαϊκών στρατευμάτων, κατά τη διάρκεια του πολέμου εναντίον του βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη.

Το 42 π.Χ. περίπου 3,5 χλμ. δυτικά των Φιλίππων έγινε αποφασιστικής σημασίας μάχη μεταξύ του στρατού του δημοκρατικού Βρούτου και του Κάσσιου και των λεγεώνων που καθοδηγούνταν από τον Αντώνιο και τον Οκτάβιο.

Στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας η πόλη αυξήθηκε πληθυσμιακά και αποτέλεσε κέντρο πολιτισμού. Στα παλαιοχριστιανικά χρόνια οι Φίλιπποι κοσμούνταν με πολλές μεγάλες εκκλησίες.

Ξεχωρίζουν η Βασιλική Β΄, η Βασιλική Α΄ και το γνωστό οκτάγωνο των Φιλίππων.

Η άφιξη του Απόστολου Παύλου

Το φθινόπωρο ή χειμώνα του 49-50 μ.Χ. κατέφθασε στην πόλη και ο Απόστολος Παύλος με συνοδεία του τον Σίλα, τον Τιμόθεο και τον Λουκά, συγγραφέα των πράξεων των Αποστόλων.

Όταν βρισκόταν ακόμη στην Τροία και ενώ κοιμόταν, ο Απόστολος Πάυλος είδε ένα όραμα, όπου ένας Μακεδόνας τον παρακαλούσε να αφήσει την Ασία και να έρθει στη Μακεδονία για να τους βοηθήσει. Έτσι απέπλευσε από την Τροία και με ενδιάμεσο σταθμό τη Σαμοθράκη εφτάσε σε δυο ημέρες στη Νεάπολη, από όπου μετέβει στους Φιλίππους.

Την ημέρα του Σαββάτου ο Παύλος βγήκε έξω από την πόλη κοντά στον ποταμό Ζυγάκτη, όπου οι Ιουδαίοι συναθροίζονταν για να προσευχηθούν. Εκεί συνομιλούσε με τις γυναίκες που ήταν μαζεμένες στον ποταμό και αφού κατήχησε, βάπτισε μια από αυτές. Η Λυδία, μια γυναίκα που πουλούσε πορφυρά πολύτιμα υφάσματα, εγίνε η πρώτη Ευρωπαία Χριστιανή.

Άλλες δύο φορές τουλάχιστο (56 και 55 μ.Χ.) ο Απόστολος Παύλος επισκέφθηκε την πόλη. Η μεγάλη αγάπη που έδειχνε για τους Χριστιανούς των Φιλίππων, φαίνεται ιδιαίτερα και από την επιστολή που τους έγραψε το 62 ή το 63 μ.Χ., ενώ ήταν φυλακισμένος στη Ρώμη.

 Όταν ο Μέγας Κωνσταντίνος θεσμοθέτησε ως επίσημη θρησκεία του κράτους το Χριστιανισμό, τότε οι Φίλιπποι έγιναν έδρα μητρόπολης που είχε στη δικαιοδοσία της 5-7 επισκοπές.

Βυζαντινοί χρόνοι

Η σιγουριά που παρείχε στις αρχαίες πόλεις  η ρωμαϊκή κυριαρχία δεν υφίστατο πλέον μέσα στα σύνορα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Συχνές επιδρομές από λαούς της βόρειας Βαλκανικής ή και της Ευρώπης προκαλούσαν αναστάτωση στην περιοχή. Το τείχος που σώζεται σήμερα στην ακρόπολη και οι πύργοι της χτίστηκαν τον 1ο μ.Χ. αιώνα. Η πόλη αποτελούσε σημαντικό σταθμό των βυζαντινών αυτοκρατόρων για τις πολιτικές υποθέσεις της νότιας Βαλκανικής.

O Άραβας γεωγράφος Idrisi μας πληροφορεί ότι οι κάτοικοι ασχολούνταν ιδιαίτερα με το εμπόριο και την καλλιέργεια της γης με φυτείες κάθε είδους και κυρίως αμπέλια.

Δεν γνωρίζουμε την ακριβή ημερομηνία και το λόγο για τον οποίο ερημώθηκαν οι Φίλιπποι. Εικάζεται ότι η επέκταση των ελών στην περιοχή μέχρι και έξω από τα τείχη της πόλης ανάγκασε τους κατοίκους να την εγκαταλείψουν.

Οι ανασκαφές

Όταν το 1546-1549 μ.Χ. ο περιηγητής P. Belon πέρασε από την περιοχή, βρήκε μόνο πέντε με έξι σπίτια και αυτά κοντά στον ποταμό έξω από την πόλη. Το όνομα των Φιλίππων συνεχίζει να αναφέρεται σε πατριαρχικά έγγραφα ως το 18ο αιώνα χωρίς όμως οι Φίλιπποι να υφίστανται πλέον σαν πόλη.

Το μόνο που έχει μείνει σήμερα για να θυμίζει τους Φιλίππους είναι τα ερείπια φθαρμένα από το χρόνο. Οι πρώτες έρευνες στην αρχαία πόλη υλοποιήθηκαν το 1861.

Η αποστολή διήρκεσε από τις 5-22 Απριλίου 1861 με επικεφαλείς τους Γάλλους, αρχαιολόγο L. Heuzey και αρχιτέκτονα Η. Daumet.

Η επόμενη ενέργεια έγινε από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών το 1914 με  τους Ch.Avezou και Ch.Picard. Οι ανασκαφές αυτές συνεχίστηκαν ως το 1937 με δύο ενδιάμεσες διακοπές (1914-1920 και 1924-1927). Από το 1956 και μετέπειτα οι αρχαιολογικές έρευνες συνεχίστηκαν από Έλληνες αρχαιολόγους. Πριν τις ανασκαφές, τα μόνα ορατά απομεινάρια κτισμάτων ήταν οι πεσσοί της Βασιλικής Β' και τα τείχη με τους πύργους της ακρόπολης.

Τώρα ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει μεταξύ άλλων τις παλαιοχριστιανικές εκκλησίες Βασιλική Α' και Βασιλική Β', το γνωστό οκτάγωνο με τα ωραία ψηφιδωτά του, τη φυλακή του Απόστολου Παύλου, το θέατρο, το Forum, τα λουτρά, την παλαίστρα, την εμπορική αγορά, τα ιερά των βράχων, τα τείχη και τους πύργους της ακρόπολης, καθώς και πολλά άλλα υπολείμματα της άλλοτε ένδοξης και ακμαίας πόλης των Φιλίππων. Δύο χιλιόμετρα στα ανατολικά της αρχαίας πόλης μπορεί κάποιος να περιηγηθεί στην περιοχή της προϊστορικής τούμπας του Ντικιλί-Τας η ονομασία αυτή ειναι τουρκική (σημαίνει όρθια πέτρα) και οφείλεται στην ύπαρξη ενός τετράγωνου μαρμάρου με τέσσερα μέτρα ύψος. Στην περιοχή αυτής της τούμπας εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι κάτοικοι κατα τη νεολιθική εποχή.

Σήμερα ο δήμος Φιλίππων αποτελείται από πολλούς οικισμούς που γεωγραφικά ανήκουν στην ίδια περιοχή, που παρουσιάζει ενδιαφέρον όχι μόνο για τα ιστορικά της μνημεία αλλά και για τα λασπόλουτρα της περιοχής (Κρηνίδες) και τη θαυμάσια νυχτερινή της ζωή.Ένα περιβάλλον που σίγουρα θα γοητεύσει τον επισκέπτη και θα χαράξει στη μνήμη του το πέρασμα του από τους Φιλίππους με τον ίδιο τρόπο που σημάδεψε και τους αρχαίους περιηγητές.